|
Rehabilitacja w gabinecie prowadzona jest przez mgr fizjoterapii z zastosowaniem najnowszych uznanych na świecie metod i technik terapeutycznych:
1. Metoda PNF w neurologii (udary, porażenia, SM).
2. Metoda PNF w leczeniu skolioz.
3. Kinezyterapia analityczna skolioz FED wg prof. Sastre.
4. Funkcjonalna Indywidualna Terapia Skolioz (FITS) wg dr Białek.
5. Metoda asymetrycznego oddychania w leczeniu skolioz wg prof. Dobosiewicz.
6. Koncepcja Spine Cor w diagnostyce, terapii oraz gorsetowaniu skolioz.
7. Terapia manualna wg koncepcji Mulligana.
8. Metoda Kinetic Control - obręcz barkowa i kręgosłup szyjny.
9. Techniki tkanek miękkich w terapii bólu kręgosłupa, głowy oraz kończyn:
- Mobilizacje czynne kręgosłupa,
- Terapia punktów spustowych (bolesnych),
- Relaksacja poizometryczna bolesnych i nadmiernie napiętych mięśni,
- Rozluźnianie mięśniowo-powięziowe.
10. Taping medyczny (plastrowanie).
11. Metoda Pilates.
12. Fizykoterapia
^w górę^
PNF (proprioceptive neuromuskular facilitation = torowanie nerwowo- mięśniowe) od lat uznawana jest w świecie i stosowana w rehabilitacji schorzeń neurologicznych. Zawiera ona bogaty warsztat technik i zasad oraz umożliwia dokładną analizę funkcjonalną zaburzenia.
W zależności od potrzeb pacjenta w terapii PNF wykorzystywane są techniki uczące ruchu i koordynacji, stabilizujące, rozluźniające, mobilizujące, przeciwbólowe i inne a także program ćwiczeń funkcjonalnych na materacu, nauka chodzenia, usprawnianie funkcji wegetatywnych (mięśni twarzy, języka oraz funkcji oddychania, połykania i artykulacji).
Poprzez zastosowanie bodźców dotykowych i oporu manualnego terapeuta może torować nowe, właściwe połączenia nerwowo - mięśniowe oraz utrwalać poprawne ruchy i ustawienia ciała pacjenta.
Opierając się na budowie anatomicznej człowieka PNF proponuje ruchy naturalne, przebiegające trójpłaszczyznowo, zbliżone do aktywności dnia codziennego. Ruchy te prowadzone są wzdłuż skośnych osi ruchu, dzięki czemu zaktywizowana jest większa ilość mięśni należących do tego samego łańcucha mięśniowego. Ponadto ważną komponentą ruchu jest rotacja, która warunkuję siłę i koordynację wykonywanego ruchu.
Metoda PNF określana jest mianem terapii funkcjonalnej. Ruchy zbliżone są do codziennych aktywności, a wykonywane są w pozycjach, które najczęściej przyjmowane są przez człowieka w ciągu dnia.
Obecnie ze względu na szerokie możliwości oddziaływania koncepcja PNF poza neurologią z powodzeniem znajduje zastosowanie w ortopedii, pediatrii, chorobach nerwowo-mięśniowych, wadach postawy czy skoliozach.
^w górę^
Skoliozy - potocznie określane mianem bocznych skrzywień kręgosłupa są konsekwencją zaniedbanych wad postawy u dzieci. Mogą być one również spowodowane przez czynniki genetyczne, wrodzone. Skoliozy ujawniają się najczęściej i pogłębiają w okresie przyspieszonego wzrostu dziecka i występują częściej u dziewczynek niż u chłopców.
W skoliozie dochodzi do zaburzenia napięcia mięśniowego pomiędzy stronami ciała (jedne mięśnie są bardzo napięte, inne ulegają zwiotczeniu). Zaburzona jest również koordynacja (współpraca) pomiędzy mięśniami kręgosłupa, tułowia, głowy i kończyn. Skolioza jest zniekształceniem trójpłaszczyznowym. Cechą jej jest rotacja, czyli skręcenie kręgów, tułowia oraz miednicy. W efekcie prowadzi to do zniekształcenia klatki piersiowej określanego mianem "garb żebrowy".
Dzieci, u których wytworzyła się skolioza z upływem czasu tracą poczucie właściwego ustawienia ciała w przestrzeni, a nieprawidłową postawę traktują jako normę. W konsekwencji prowadzi to do pogłębienia deformacji kręgosłupa i żeber oraz do zaburzeń krążeniowo - oddechowych, a w starszym wieku do stanów zwyrodnieniowych kośćca i bólów kręgosłupa.
Skoliozy mają inny przebieg u każdego dziecka. Dlatego bardzo ważne jest rzetelne zdiagnozowanie skoliozy oraz zastosowanie indywidualnej terapii. Podejmowane leczenie skolioz powinno obejmować wszechstronną stymulację układu nerwowego, mięśniowego oraz kostnego.
Takie możliwości dają nowoczesne metody leczenia skolioz stosowane w gabinecie to m.in.: metoda PNF w skoliozach, metoda FITS wg dr Białek, metoda FED wg prof. Sastre, terapia tkanek miękkich, zabiegi terapii manualnej, ćwiczenia asymetrycznego oddychania wg prof. Dobosiewicz oraz terapia i gorsetowanie metodą Spine Cor.
Metody te pozwalają całościowo podchodzić do terapii skolioz i wad postawy:
1. Przeprowadzana jest analiza zdjęcia RTG kręgosłupa oraz wizualna ocena postawy.
2. Badana jest korektywność skoliozy czyli możliwość poprawy.
3. Usuwane jest nadmierne napięcie mięśniowo - powięziowe które może utrudniać terapię.
4. Kształtowane są poprawne wzorce ruchowe.
5. Wzmacniane są mięśnie utrzymujące stabilną, skorygowaną postawę.
6. Przeprowadzane są zabiegi fizykalne (ciepło i elektrostymulacje).
7. Korekta skolioz wykonywana jest trójpłaszczyznowo z oddechem derotacyjnym.
Ale to jeszcze nie wszystko. Potrzeba jeszcze wiele cierpliwości i czasu ze strony rodziców, a przede wszystkim dużo zaangażowania i systematycznej pracy ze strony dziecka. Dziecko powinno rozumieć swój problem i wiedzieć jak ma postępować aby deformacja zmniejszała się lub chociaż nie pogłębiała.
^w górę^
Terapia skolioz zgodnie z założeniami tej metody, polega na wykonywaniu pogłębionych oddechów w kilku ustalonych pozycjach. Należą do nich: klęk podparty, pozycja kolankowo - łokciowa, siad klęczny podparty, siad prosty, siad ugięty oraz pozycja stojąca. W wyżej wymienionych pozycjach pacjent wykonuje ruch w płaszczyźnie strzałkowej w przód i równocześnie robi głęboki wdech kierując powietrze w stronę wklęsłości łuku skoliozy.
Często koniecznym uzupełnieniem terapii jest zastosowanie gorsetu Cheneau.
^w górę^
System Spine Cor opracowany został na podstawie analizy etiologii i patogenezy skolioz idiopatycznych. Traktuje on skoliozę jako trójpłaszczyznowe zniekształcenie kręgosłupa oraz zaburzenie postawy i prawidłowych wzorców ruchowych organizmu. Program terapii w systemie Spine Cor składa się z kilku etapów.
Pierwszy z nich to właściwe zdiagnozowanie pacjenta czyli ustalenie typu skoliozy (klasyfikacja). Następnie przeprowadza się reedukację posturalną czyli uczy dziecko właściwego ustawienia ciała w przestrzeni (biernie, czynnie oraz na niestabilnym podłożu). W nowych, skorygowanych pozycjach pacjent wykonuje głęboki wdech, a na wydechu pogłębia ruch korekcyjny (hiperkorekcja). Potem w celu utrzymania korekty przez cały dzień wskazane jest zastosowanie dynamicznego gorsetu Spine Cor. Gorset ten składa się z szeregu elastycznych taśm utrzymujących klatkę piersiową, bark, łopatkę i tułów we właściwym miejscu. Oprócz tego w jego skład wchodzą opaski udowe, pas biodrowy i bolerko. Całość umożliwia swobodne wykonywanie wszystkich ruchów, przy równoczesnym utrzymaniu skorygowanej postawy.
^w górę^
Terapia manualna zajmuje się ręcznym badaniem i leczeniem schorzeń narządu ruchu oraz określeniem przyczyn, które do nich doprowadziły. Obejmuje ona stawy, mięśnie oraz więzadła. Narzędziem badania jest wzrok i dotyk terapeuty oraz wykonywanie specyficznych ruchów biernych w ramach technik terapeutycznych.
Terapia manualna obejmuje swym leczeniem głównie stawy obwodowe (biodro, kolano, łokieć) oraz stawy kręgosłupa, w których najczęściej dochodzi do zmian zwyrodnieniowych i zablokowania. Terapia manualna zasadniczo ma na celu zmniejszenie bólu.
^w górę^
Do najczęściej stosowanych technik należą:
- techniki energizacji mięśni.
Jest to zbiór metod wykorzystujących wysiłek fizyczny pacjenta na różne sposoby w celu likwidowania zaburzeń w obrębie tkanek miękkich. Można je stosować gdy zaobserwujemy wzmożone napięcie mięśniowe, przykurcze pochodzenia mięśniowego oraz łącznotkankowego, spastykę, osłabienie fizjologiczne mięśni, obrzęk miejscowy zastój żylny, ograniczenie ruchomości stawów wynikających z dysfunkcji tkanek miękkich. Mogą być stosowane zarówno u bardzo chorych pacjentów z ostrymi stanami bólowymi, jak również u chorych przewlekle np. w chorobach reumatycznych czy osteoporozie.
- mięśniowo-powięziowe rozluźnianie.
Zaburzenia (restrykcje) w obrębie powięzi mogą powodować powstawanie nadmiernych napięć, które pociągają struktury kostne w nieprawidłowych kierunkach doprowadzając do kompresji w stawach, powodując ból i dysfunkcję. Struktury nerwowe i naczynia krwionośne mogą być przez to uciskane co powoduje zaburzenie ich funkcji. Metoda mięśniowo-powięziowego rozluźniania polega na likwidowaniu restrykcji wykorzystując tzw. fenomen rozluźniania. Tu pacjent jest całkowicie pasywny i nie wykonuje żadnych czynności.
- techniki aktywnego rozluźniania
Techniki te stosowane są w celu rozluźnienia nadmiernie napiętych mięśni. Terapia polega na utrzymaniu stałego nacisku na tkankę w miejscu bolesnym lub zablokowaniu jej, podczas gdy jednocześnie wykonywane jest rozciąganie tkanki.
Istnieją trzy typy technik aktywnego rozluźniania:
- pasywna; terapeuta utrzymuje nacisk na tkankę i sam porusza częścią ciała, którą ma rozluźnić. Ta forma ruchu jest bardzo relaksująca i powoduje duże rozluźnienie.
- aktywna w odciążeniu stawu; terapeuta aplikuje nacisk a pacjent wykonuje ruch ciała w kierunku rozciągania. Technika ta jest bardziej intensywna, ale czasem lepiej tolerowana przez pacjenta z bólem, ze względu na samokontrolę ruchu. Można ją połączyć z oporowaniem ruchu lub technikami energizacji mięśni.
- aktywna w pozycji obciążenia stawu; technika ta jest bardzo efektywna w przywracaniu pełnej funkcji tkanek np. u sportowców. Powinna być wykonywana na końcu procesu leczenia.
- pozycyjne rozluźnianie
Jest to metoda opracowana w latach 60-tych przez osteopatę Jonesa, który zaobserwował, że ułożenie stawu w pozycji maksymalnego rozluźnienia i utrzymanie tej pozycji przez 20-120 sekund powoduje radykalną poprawę zakresu ruchu stawu oraz zmniejszenie jego dolegliwości bólowych. Jones uważa, że ułożenie stawu w kierunku, gdzie zmniejsza się napięcie mięśniowe powoduje odruchowe rozluźnienie mięśni hipertonicznych w wyniu zmniejszenia stymulacji nocyceptywnych, a poprzez to zmianę aktywności receptorów wrzecionek mięśniowych oraz poprawę ukrwienia ischemicznych i hipertonicznych mięśni.
Terapeuta wyszukuje najbardziej wrażliwy punkt i sprawdzając jego bolesność palcem układa ciało pacjenta w takiej pozycji, aby ból zniknął lub zmniejszył się do 2 w skali 0-10. Następnie utrzymuje tą pozycję 90 sekund.
^w górę^
Każdy człowiek wykonując codzienne czynności, narażony jest na przeciążenia i mikrourazy mięśni. Zmęczone mięśnie są niedotlenione i dochodzi w nich do tzw. "zakwasów". Powoduje to podrażnienie i ból oraz wzmożone napięcie tych mięśni.
Organizm sam próbuje naprawić uszkodzone lub przeciążone tkanki mięśniowe. Odbywa się to w wyniku aktywności tkanki łącznej włóknistej. Ogranicza ona jednak elastyczność mięśni, co w konsekwencji powoduje ich wzmożone napięcie i ból. Powstaje zamknięte koło bólu.
Chroniąc się przed bólem, człowiek odruchowo zmienia swoją postawę ciała. Powstaje wadliwy stereotyp ruchu i dochodzi do przeciążeń w stawach. Organizm potrzebuje więcej energii na wykonanie codziennych czynności i bardziej się męczy. W konsekwencji częściej dochodzi do poważnych urazów mięśniowo-stawowych np. naderwania mięśni i ścięgien, skręcenia stawów. Pojawiają się również bóle z przeciążenia w innych obszarach ciała np. bóle głowy, barku czy też kręgosłupa.
Pacjenci szukają skutecznej pomocy u lekarzy, masażystów i fizjoterapeutów.
Jednakże nie wszystkie dotychczas stosowane zabiegi fizjoterapeutyczne są wystarczająco skuteczne i nie zawsze przynoszą długotrwałą poprawę.
Ostatnio w niektórych gabinetach rehabilitacji stosuje się nowe, bardziej efektywne techniki relaksacji nadwyrężonych i bolesnych tkanek miękkich (mięśni,więzadeł, powięzi, ścięgien). Są to: techniki mięśniowo-powięziowe, techniki aktywnego rozluźniania oraz techniki energizacji mięśni.
Jedne z nich polegają na delikatnym ucisku, głaskaniu oraz wibracji. Oddziaływają one powierzchownie na mięśnie i powięź. Nie wymagają aktywnego udziału pacjenta w terapii. Mają one zastosowanie u pacjentów z bólem mięśni, ograniczeniem zakresu ruchów w stawach pochodzenia powięziowego oraz przeczulicą skóry. Doskonałe efekty przynoszą w rozluźnianiu blizn pooperacyjnych (świeżych i starych) oraz blizn pooparzeniowych. Wykorzystywane są również w sporcie, gdzie często dochodzi do kontuzji oraz przeciążeń mięśni i stawów.
Inne techniki wymagają aktywnej współpracy pacjenta z terapeutą. Polegają one m.in. na blokowaniu przez terapeutę tkanki mięśniowej w poprzek włókien, podczas gdy pacjent sam wykonuje ruch w określonym stawie. Techniki te stosowane są w celu rozciągnięcia skróconych mięśni i ścięgien u pacjentów ze znacznymi i utrwalonymi przykurczami. Są to techniki głębokie. Mają one zastosowanie m.in. w leczeniu bólów pięty, czy też nawykowych skręceń kostki.
Wśród technik energizacji mięśni najbardziej znana jest poizometryczna relaksacja mięśni oraz terapia punktów spustowych. Polegają one zasadniczo na naprzemiennym, izometrycznym napinaniu, rozluźnianiu i rozciąganiu mięśni. Techniki te działają relaksująco na nadmiernie napięte i bolesne mięśnie, zwiększają zakresy ruchów w stawach. Można, z powodzeniem, stosować je w bólach głowy i szyi pochodzenia mięśniowego, a także w wadach postawy i kręgosłupa.
Opisane techniki relaksacji mięśni przynoszą efekty w terapii indywidualnej z pacjentem w gabinecie rehabilitacji. Niektóre z nich, po odpowiednim instruktażu, pacjent może sam wykonywać w domu.
Opracowała Ewa Baczyńska-Lorenc mgr rehabilitacji ruchowej
^w górę^
Skoliozy - potocznie określane mianem bocznych skrzywień kręgosłupa, stanowią znaczny odsetek wszystkich wad postawy u dzieci i są poważnym problemem społecznym. Ujawniają się one najczęściej i pogłębiają w okresie przyspieszonego wzrostu dziecka i występują częściej u dziewczynek niż u chłopców.
Wielu badaczy doszukuje się pierwotnej przyczyny skolioz w zaburzeniach rozwojowych centralnego układu nerwowego. Na skutek tego, w skoliozie dochodzi do zaburzenia napięcia mięśniowego pomiędzy stronami ciała (jedne mięśnie są bardzo napięte, inne ulegają zwiotczeniu). Zaburzona jest również koordynacja (współpraca) pomiędzy mięśniami kręgosłupa, tułowia, głowy i kończyn. Powoduje to nieprawidłowe ustawienie kręgosłupa w przestrzeni. Skolioza jest zniekształceniem trójpłaszczyznowym. Cechą jej jest rotacja, czyli skręcenie kręgów, tułowia oraz miednicy. W efekcie prowadzi to do zniekształcenia klatki piersiowej określanego mianem "garb żebrowy".
Dzieci z upływem czasu tracą poczucie właściwego ustawienia ciała w przestrzeni, a nieprawidłową postawę traktują jako normę. W konsekwencji prowadzi to do pogłębienia deformacji kręgosłupa i żeber oraz do zaburzeń krążeniowo - oddechowych, a w starszym wieku do stanów zwyrodnieniowych kośćca i bólów kręgosłupa.
Skoliozy mają inny przebieg u każdego dziecka. Dlatego bardzo ważne jest rzetelne zdiagnozowanie skoliozy oraz zastosowanie indywidualnej terapii. Podejmowane leczenie skolioz powinno obejmować wszechstronną stymulację układu nerwowego, mięśniowego oraz kostnego.
Takie możliwości dają nowoczesne metody leczenia skolioz m.in.: metoda PNF, terapia tkanek miękkich, ćwiczenia oddechowe.
Metoda PNF (proprioceptive neuromuskular facilitation = torowanie nerwowo-mięśniowe) od lat uznawana jest w świecie i stosowana w rehabilitacji schorzeń neurologicznych. Obecnie z powodzeniem znajduje zastosowanie w terapii skolioz. Zawiera ona bogaty warsztat technik i zasad oraz umożliwia dokładną analizę funkcjonalną zaburzenia postawy ciała.
Jedną z zasad wykorzystywanych w koncepcji PNF jest zastosowanie wzorców ruchowych czyli ruchów o ściśle określonym przebiegu i kierunku. Wybór odpowiednich wzorców ruchowych kończyn górnych i dolnych, wzorców łopatek i miednicy oraz głowy i tułowia pozwala na uzyskanie korekcji kręgosłupa w trzech płaszczyznach.
Metoda PNF oferuje też szereg technik ułatwiających stymulację nerwowo - mięśniową. Poprzez zastosowanie bodźców dotykowych i oporu manualnego terapeuta może torować nowe, właściwe połączenia nerwowo - mięśniowe oraz utrwalać poprawne ruchy i ustawienia ciała pacjenta.
Zastosowanie niektórych technik metody PNF umożliwia rozluźnienie mięśni pozostających w ciągłym napięciu. Inne techniki dzięki zastosowaniu oporu manualnego terapeuty, pozwalają na wzmocnienie mięśni osłabionych.
Metoda PNF daje również możliwość stymulacji oddechowej, dzięki czemu zapobiega dalszej deformacji klatki piersiowej i usprawnia proces oddychania w skoliozie.
Metoda PNF określana jest mianem terapii funkcjonalnej. Ruchy zbliżone są do codziennych aktywności a wykonywane są w pozycjach, które najczęściej przyjmowane są przez człowieka w ciągu dnia. Ma to na celu przygotowanie dziecka do wykonywania czynności dnia codziennego, przy poprawnym ustawieniu kręgosłupa i miednicy.
Indywidualne podejście do pacjenta oraz wszechstronna stymulacja układu nerwowego, mięśniowego i kostnego, poprzez zastosowanie różnorodnych wzorców i technik powinna przynieść oczekiwane rezultaty.
Niezbędnym warunkiem sukcesu jest jednak zaangażowanie się dziecka i jego rodziny w terapię i codzienne wykonywanie zaleconych ćwiczeń.
^w górę^
Astma jest poważną chorobą układu oddechowego. Szacuje się, że dotyczy ona ok. 5% społeczeństwa polskiego. Chorują na nią zarówno dzieci jak i osoby dorosłe. Astma objawia się napadowymi atakami duszności, uciskiem w klatce piersiowej, świszczącym oddechem i kaszlem. Objawy te występują najcząściej w nocy lub we wczesnych godzinach rannych. Astma połączona jest często z infekcjami dróg oddechowych, co w efekcie prowadzi do osłabienia i utraty odporności organizmu.
Ze względu na napady duszności, astmatycy do niedawna mieli ograniczony dostęp do aktywności ruchowej. Dzieci bardzo często zwalniane były z zajęć wychowania fizycznego, co w konsekwencji prowadziło u nich do powstania innych schorzeń (np. otyłości czy wad postawy).
Tymczasem aktywność ruchowa wpływa na poprawę zdrowia. Wysiłek fizyczny powoduje zwiększenie objętości płuc i wzrost odporności organizmu. Pozwala utrzymać w dobrej formie ogólną sprawność fizyczną młodego człowieka. Ponadto zajęcia ruchowe dają dziecku możliwość kontaktu z rówieśnikami.
Równocześnie brak aktywności ruchowej młodego człowieka, w dłuższej perspektywie może wywołać poważne konsekwencje w jego rozwoju psychofizycznym.
Wskazane jest aby dzieci chore na astmę aktywnie uczestniczyły w zajęciach wychowania fizycznego. Natomiast w czasie wolnym od zajęć lekcyjnych dzieci te powinny uprawiać swoje ulubione sporty np. pływanie, jazdę na rowerze, narciarstwo czy wędrówki po górach.
Obecnie uważa się, że prawidłowo leczona i kontrolowana astma nie musi ograniczać, pozwala nawet na uprawianie sportu i realizowanie swoich życiowych marzeń.
Wielu znanych ludzi choruje na astmę. Są wśród nich sportowcy, alpiniści, dziennikarze i lekarze. Oni nie poddali się biernie chorobie, nie zrezygnowali z aktywności ruchowej - ze swoich pasji i zainteresowań.
Przykładem astmatyka, który zrealizował swoje marzenia i osiągnął sukces, jest Piotr Wysocki. Jest on wielokrotnym Mistrzem Polski w pływaniu stylem motylkowym. Obecnie jest absolwentem Akademii Wychowania Fizycznego, trenerem pływania i ratownikiem. Piotr Wysocki wygrał z astmą. Przekonał się na własnym przykładzie, że z tą chorobą można, a nawet trzeba aktywnie żyć.
Nauczyciele wychowania fizycznego powinni umiejętnie kierować aktywnością uczniów chorych na astmę. I właśnie do nich skierowany został ogólnopolski program edukacyjny "Wygraj z astmą". Celem programu jest pogłębienie wiedzy i świadomości nauczycieli WF oraz rodziców i wychowawców na temat postępowania z dziećmi chorymi na astmę w zakresie aktywności fizycznej.
Mając na uwadze zdrowie swoich uczniów Szkoła Podstawowa nr 1 w Jaworznie przystąpiła do realizacji programu "Wygraj z astmą". Temat programu spotkał się z dużym zainteresowaniem dzieci, nauczycieli oraz rodziców. W styczniu bieżącego roku w Katowicach odbyło się spotkanie warsztatowe dla nauczycieli WF z udziałem lekarzy oraz przedstawicielami środowisk sportowych. Otrzymane podczas szkolenia materiały przekazane zostały innym nauczycielom szkoły oraz uczniom i ich rodzicom.
Uczniowie obejrzeli film pt. "Astma", informujący o mechanizmie tej choroby, skutecznym jej leczeniu, a także o możliwości prowadzenia aktywnego trybu życia przez astmatyków.
Na terenie szkoły utworzono kąciki wiedzy o astmie, w których zainteresowani mogli znaleźć ciekawe informacje na temat tej choroby.
Podczas lekcji wychowania fizycznego oraz gimnastyki korekcyjnej akcentowano znaczenie aktywności ruchowej u dzieci chorych na astmę. Dzieci uczyły się prawidłowo wykonywać ćwiczenia oddechowe z różnymi przyborami.
W szkole zorganizowano prelekcję dla rodziców, którą poprowadził lekarz Nowicki - specjalista w dziedzinie pulmunologii. Podczas spotkania rodzice otrzymali materiały informacyjne dotyczące astmy i jej leczenia.
W najbliższym czasie przeprowadzony zostanie konkurs plastyczno- literacki pod hasłem: "Moje aktywne życie z astmą".
Sądzę, że realizacja programu przyniesie oczekiwane rezultaty i uczyni dzieci chore na astmę zdrowszymi i bardziej aktywnymi ruchowo.
Odpowiedzialna za realizację programu: mgr Ewa Baczyńska-Lorenc
^w górę^
|
|